Noorse Boskat Cattery Nemesis'kits

Hart

Wat is HCM? 

Hypertrofische CardioMyopathie (HCM) is een ziekte van de hartspier waarbij de hartspier plaatselijk sterk verdikt is (vaak de wand van de linker kamer) en daardoor minder goed kan functioneren (hypertrofie=verdikking, cardio=hart, myopathie=spieraandoening). Het is een afwijking die meestal pas op latere leeftijd zichtbaar wordt. Hartruis kan een teken zijn dat er iets aan de hand is, benauwdheid en kortademigheid. Maar er zijn ook katten met HCM zonder hartruis of andere symptomen. Dit in zijn geheel noemt men ook wel variabele expressie. De ziekte uit zich dus op verschillende manieren.

Wat kunnen symptomen zijn dat er iets aan de hand is (de situatie is dan al ernstig te noemen):

  • slechte eetlust
  • benauwdheid (o.a. vanwege vocht in de longen en borstholte)
  • versnelde ademhaling
  • verlamming van de achterpoten (t.g.v. trombose)
  • hartruis (niet iedere hartruis wijst op HCM en niet bij alle gevallen van HCM is een hartruis te horen)

Een kat met HCM loopt risico op bloedklontering. In het hart die de bloedsomloop kunnen blokkeren in belangrijke bloedvaten. Dit komt omdat de linker kamer door de verdikking van de hartspier kleiner wordt zodat er minder bloed wordt rondgepompt. Dit is ook vaak een eerste symptoom bij katten met HCM. Verlammingsverschijnselen zijn dan het gevolg. Zo'n bloedprop kan ook in de nieren terecht komen, dan is er sprake van acuut nierfalen. In zo'n geval zal bij de doodsoorzaak nooit verder worden gedacht dan aan een nierprobleem.

Doordat de druk in de linker boezem toeneemt neemt ook de druk in de longvaten toe. Dit kan leiden tot een vochtophoping in de longen en de borstholte ontstaan (doordat het hart slechter kan pompen). Soms is het enige teken van HCM een plotselinge dood veroorzaakt door hartritmestoornissen of een hartaanval. Eigenlijk kan alleen door middel van een uitgebreide, gerichte sectie de werkelijke doodsoorzaak worden achterhaald.

hart normaal hart hcm

Bij mensen is sinds 1952 een ziekte bekend met een verdikking van de wand van de linkerboezem. Deze afwijking blijkt familiair en wordt autosomaal (= niet geslachtsgebonden) dominant (als één ouder het heeft 50% kans) overgeërfd.

HCM is al sinds de 70-er jaren bekend als voornaamste oorzaak van hartfalen bij katten. HCM komt bij alle rassen (en ook bij huiskatten) voor. Het is van het grootste belang om van een kat die plotseling overlijdt de exacte doodsoorzaak te achterhalen. HCM komt meer bij katers voor dan bij poezen en het ontwikkelt zich ook eerder bij katers dan bij poezen. HCM op oudere leeftijd (ouder dan 8 jaar) kan zijn veroorzaakt door een teveel aan schildklierhormoon (hyperthyroïdie). Dit kan met behulp van een bloedtest worden vastgesteld. Ook hypertensie (hogebloeddruk) kan hier de oorzaak van zijn. Dit is vast te stellen door een meting. Deze vorm wordt ook wel secundaire HCM genoemd (veroorzaakt door een andere aandoening). Om dit uit te sluiten is dus altijd buiten eenechocardiogram verder onderzoek noodzakelijk. Indien het om een raskat gaat is het van het grootste belang voor de fokker van de kat om te weten of het om een erfelijke afwijking gaat

Bij HCM dat al op jongere (of zeer jonge) leeftijd geconstateerd wordt moet toch worden uitgegaan van een genetisch defect. Deze vorm wordt primaire HCM genoemd. Vaak verloopt de ziekte bij zeer jonge katten vrij agressief en is de levensverwachting kort. Ik ken een geval van een Noor die met HCM geboren is en slechts 9 maanden oud is geworden. Over het algemeen wordt HCM aangetroffen bij katten jonger dan 5 jaar, maar de ziekte kan zich ook op latere leeftijd ontwikkelen en dan pas tot uiting komen.

Het eerste ras waarbij overerfelijke HCM werd bewezen is de Maine Coon. Een oplettende fokker heeft samen met Dr. Mark Kittleson, Universiteit van Californië een fokprogramma opgezet voor specifiek onderzoek, dat was in 1993. Deze fokker was nl. bekend met HCM bij de mens en zag overeenkomsten. Door dit onderzoek is bewezen dat HCM ook bij katten autosomaal dominant vererft. Dominante vererving wil zeggen: Heeft één van de ouders HCM, dan zal gemiddeld de helft van de kittens HCM hebben en de andere helft niet. Hebben beide ouders HCM, dan zal gemiddeld 25 % van de kittens vrij van HCM zijn (van beide ouders niet), 50 % zal heterozygoot (van één van de ouders wel en van de ander niet) HCM dragen en 25 % homozygoot HCM (van beide ouders wel). De laatste 25 % zal meestal op jonge leeftijd al overlijden of dood worden geboren. Je ziet dus, hoe snel deze aandoening zich kan verspreiden.

w=wel n=niet Vader (w/n) Moeder (w/n)
heterozygoot   1) ww

2) wn

homozygoot   3) wn 4) nn

 

             

 

 

Van in totaal 35 katten in die bewuste cattery bleken er 7 dieren te zijn met een waarschijnlijk plaatselijk verdikte hartwand. De fokker heeft toen een kater die vrij leek van de ziekte gepaard met 3 niet-vrije poezen en de kittens die hieruit voortkwamen afgegeven om een onderzoekskolonie te starten. Hiermee kon worden onderzocht en zo bestudeerd worden:

Hoe de ziekte zich uitte (erfelijke aanleg + het beïnvloedend milieu). Dit noemt men fenotypisch. Wat is uiteindelijk zichtbaar m.b.t. de ziekte.

  • De manier van overerving (dominant of recessief enz.)
  • Het zich ontwikkelen van de ziekte

Katten met zichtbaar HCM werden verpaard met katten zonder de ziekte(vermoedelijk)Uit deze kruisingen bleek, dat uit de combinatie HCM+/HCM- in de regel minstens 1 kitten kwam dat de afwijking ook had. (Totaal 12 zieke nakomelingen van de 22 uit een dergelijke kruising = 54%).

Katten die de ziekte niet hadden kregen kittens die op dit punt gezond waren. Twee HCM+ katten met elkaar gepaard gaf naast levende jongen ook doodgeboren en al enige tijd afgestorven embryo's (9 kittens, 3 dood, 4 HCM+ en 2 HCM-). Hieruit werd geconcludeerd dat HCM bij deze katten net als bij mensen door een dominante mutatie wordt veroorzaakt. Wat echter wel opmerkelijk is, was het feit dat kittens uit twee ouders met HCM ook eerder verschijnselen vertonen dan kittens uit andere combinaties.

De enige tot nu toe bekende manier om de ziekte bij een kat aan te tonen is door het maken van een echocardiogram. Hiermee kan onderzocht worden of een dier fenotypische verschijnselen heeft van HCM, dus zichtbare afwijkingen aan het hart en/of de hartkleppen. Een verdikking van de spieren rond de hartkleppen is een aan HCM gerelateerd probleem. SAM, Systolic Anterior Motion (abnormale beweging van de hartkleppen) is dan het gevolg.

Bij katers kan het onderzoek vanaf een leeftijd van twee jaar plaatsvinden, bij poezen vanaf een leeftijd van 3 jaar. Dit is een richtlijn, omdat je het hart van de kat dan pas volgroeid is. Toch zullen er ook dieren zijn waarbij geen klinische verschijnselen worden aangetoond die toch het gen dragen, misschien dieren met een hele milde vorm. Dit betekent in de praktijk dat je bij een negatief gescande kat geen 100% zekerheid hebt dat de kat inderdaad negatief is (men zegt 80%). Bij een positief gescande kat heb je die 100% zekerheid dus wel. Het is dus niet zo eenvoudig om deze ziekte kwijt te raken. Helaas bestaat er voor katten nog geen DNA test. DNA onderzoek bij katten, zoals bij mensen mogelijk is, is helaas nog niet beschikbaar. Al boekt men de laatste tijd toch veel vooruitgang om het DNA van de katten in beeld te brengen. Met het uitbreken van SARS toont men bijvoorbeeld ook heel veel interesse naar het onderzoek naar FIP bij katten. Voordeel hiervan is dat op deze manier meer geld vrijkomt voor verder DNA onderzoek. Wat HCM aangaat: Er zijn op dit moment 10 kandidaat genen, 3 ervan zijn al afgevallen bij nader onderzoek. Eén gen/ proteïne lijkt veelbelovend te zijn en daar richt men het onderzoek nu op. Zodra het gen bekend is kunnen er eventueel testen ontwikkeld worden. Maar dat zal nog jaren duren….Dus voorlopig is regelmatig testen met behulp van een echo de enige mogelijkheid die we hebben.

Verder is het niet onwaarschijnlijk, dat zal blijken dat per ras een ander gen gemuteerd is. Sinds dit onderzoek dat ongeveer 10 jaar geleden startte kwamen meer rassen op het lijstje terecht. Britse Korthaar, Amerikaanse Korthaar, Perzen, diverse Rexen, Ragdolls en ook Noorse Boskatten en Sphynxen.

Tussen de rassen zijn verschillen zowel in de grootte van het probleem in het ras als in de wijze waarop de ziekte verloopt. Daarom vermoedt men ook dat er verschillende genen in het spel zijn. Bij Maine Coons treedt de ziekte pas op na het tweede jaar en wordt ernstig bij een leeftijd van 4 jaar (er zijn ook gevallen bekend van kittens die met 6 maanden HCM positief zijn getest). Ragdolls ontwikkelen al een ernstige vorm op jonge eeftijd (een kitten van 3 maanden). Bij Britten komt het voor dat de ziekte zich vrij laat ontwikkeld. Maar meestal is HCM een gestaag voortschrijdende kwaal. Maar als er een DNA test voor een ras beschikbaar zou zijn, dan zou het mogelijk zijn in 2 generaties van de ziekte af te komen.

Het enige dat kennis op het gebied van HCM verder helpt, is verzamelen van testuitslagen en DNA materiaal. Mogelijk zullen onderzoekers dan in de toekomst voor bepaalde rassen een DNA test kunnen ontwikkelen. Inmiddels is er rasspecifiek onderzoek naar het DNA dat HCM bij de Noorse Boskat gestart. Een groep fokkers in de Verenigde Staten is begonnen met een groep, die behalve het elkaar infomeren ook tot doel heeft om geld voor verder onderzoek te verzamelen. Het onderzoek is in samenwerking met de WINN Feline Foundation gestart. Deze hebben de giften voor dit onderzoek verdubbeld en inmiddels een beurs ingesteld om het onderzoek te financeren. Mocht u ook geld willen doneren voor dat onderzoek, klik dan hier.

De organisatie PawPeds heeft een gezondheidsprogramma opgesteld. Behalve het delen van informatie zijn zij in samenwerking met erkende cardiologen en radioloegn gekomen tot een testprotocol. Op de website is een formulier te downloaden. De specialist kan hierop de testdata overnemen en samen met de eigenaar ondertekenen. De testen die bij deze erkende testers worden afgenomen, worden in de database van Pawpeds gepubliceerd. Dit is voor fokkers belangrijke informatie als zij stamboomonderzoek doen. Ook zijn er fokaanbevelingen geschreven in verband met HCM.

Wanneer een kat plotseling komt te overlijden, is het belangrijk om een autopsie te laten doen. Niet iedere kat die aan een hartstilstand overlijdt heeft HCM. Bij sectie kan d.m.v. het gewicht van het hart worden aangetoond of er sprake was van HCM of niet.

Bovenstaande feiten en het feit dat er bij mij een kat geboren is met HCM heeft mij ertoe doen besluiten om mijn poezen niet vroegtijdig voor de fok in te zetten. De poezen waarmee ik wil gaan fokken worden getest op een leeftijd tussen het 2e en de 3e jaar. Een eerste nestje mogen ze pas krijgen als ze negatief uit de test naar voren komen. De oudere fokpoezen (die al eerder getest zijn en nesten hebben gehad) worden opnieuw getest (bij voorkeur jaarlijks, maar zeker voor ze een nestje mogen krijgen) zolang zij nog in de fok gebruikt worden. Verder nog als de poes (inmiddels kastraat) wat ouder is (bijv. als nakomelingen als fokdier worden ingezet)

Dus heeft u een kat met HCM, fokker of liefhebber, wees daar dan open over, stamboominformatie is heel belangrijk. Deel de informatie met fokkers die verwante katten in de fok gebruiken. Stel de gegevens van de testen die u uw kat moet laten ondergaan beschikbaar aan anderen (voorbeeld)

Het probleem begint voor de Noren groter te worden. Er worden steeds meer gevallen bekend in Nederland, maar ook in Duitsland, Denemarken, Zweden en Noorwegen. We kenden gelukkig nog geen rasprobleem, zoals andere rassen die wel kennen. Maar dat blijft alleen maar zo als we met elkaar het ras gezond houden en geen belangrijke zaken voor elkaar verzwijgen. Alleen dan hebben we een kans om erger te voorkomen.

Bronnen die ik heb geraadpleegd:

 (de inmiddels niet meer werkende bronnen zijn nog wel vermeld maar zonder link)

 Artikel van de werkgroep hartproblemen van Stichting Felissana
Infofolder Hartproblemen, september 1999
Informatie verkregen door het bijwonen van een lezing van Dr. Susan Little

Over HCM van de Winn Foundation (Engelstalig) 

Over HCM door J. Chinitz (Engelstalig) 

Artikel over HCM uit het blad It's Coontime door Anneke Kuys 

Hartproblemen bij Brits Korthaar katten door Drs. A.L. Leipoldt

Familial Hypertrophic Cardiomyopathy in Maine Coon Cats

 

Met dank aan Coby Reedijk van cattery Elivagar

Testadressen

Hier volgt een opsomming van adressen waar het onderzoek naar HCM kan worden gedaan met de juiste apparatuur, een apparaat met een transponder van 7,5 tot 10 MHz en een kleurendoppler.

(*het kan zijn dat er op bepaalde locaties niet meer getest wordt)

De prijzen van de onderzoeken variëren en ook de wijze waarop het onderzoek verloopt. Een aantal van de adressen die hieronder worden opgesomd zijn erkend door PawPeds en werken dus mee aan het gezondheidsprogramma. De onderzoeken verlopen daar volgens een bepaald protocol om eenduidige (op dezelfde manier verkregen) onderzoeksresultaten te kunnen krijgen. U kunt een formulier dowmloaden bij PawPeds

Vul a.u.b. het gehele formulier in met alle gegevens over uw kat en vergeet niet het formulier te ondertekenen. U dient het formulier en de gecertificeerde stamboom van uw kat mee te nemen naar het HCM onderzoek.

De kat moet een identificatie hebben in de vorm van een chip of een tatoeage om te kunnen worden opgenomen in de bestanden van gezondheidsprogramma. Als de kat nog geen identificatie nummer heeft dan kan dat alsnog ter plaatse gedaan worden.

De dierenarts vult de testresultaten in en stuurt een kopie van het formulier naar de HCM-archief beheerder van de gezondheidsprogramma. 60 Dagen nadat de test is uitgevoerd wordt het resultaat openbaar gemaakt.

Bij alle adressen is het goedkoper om een gecombineerde test (HCM+PKD/CIN) te laten doen.

Zowel voor PKD als voor HCM zijn er voor de Noorse Boskat GEEN erkende DNA-testen beschikbaar!!! 

 

Naam specialist/radioloog
evt. testdagen
PawPeds Naam praktijk
Adres
NEDERLAND
Rob Gerritsen PawPeds Specialistengroep De Kompaan
Van Reewijkstraat 34
7731 EH Ommen
(0529) 45 25 80
Melinda Schmidt PawPeds Dierenkliniek Wilhelminalinde
Utrechtseweg 141
6871 DS Renkum
(0317) 31 90 32

Melinda Schmidt

M. Vink-Nooteboom

PawPeds

PawPeds

Veterinair Specialistisch Centrum De Wagenrenk
Keijenbergseweg 18
6705 BN Wageningen
(0317) 41 91 20

Melinda Schmidt PawPeds

Veterinair Specialisten Oisterwijk
Boxtelsebaan 6
5061 VD Oisterwijk
(013) 528 59 00

Hans Garretsen  

Dependance Dierenkliniek Pietersberg
Schubertplein 4
6865 EM Doorwerth
(026) 333 37 30

Hans Garretsen   Dierenkliniek Veldhuizen-de Meern

Heldammersingel 100
3453 RA De Meern
(030) 231 79 33

Ilse Tiemessen

Maartje Passon - Vastenberg

  Dierenartsen Specialisten Amsterdam

Weesperzijde 147
1091 ET Amsterdam
(020) 692 09 36

Ilse Tiemessen

Maartje Passon - Vastenberg

  Diergeneeskundig Specialisten Centrum

Regentesselaan 190
2562 EH Den Haag
(070) 360 24 24

Natascha de Heer PawPeds D.C. Noord Nederland
Espelerlaan 77
8302 DC Emmeloord
(0527) 61 35 00
Ebert Warmerdam   Warmerdam Veterinaire Radiologie
Schulpweg 133
2211 XM Noordwijkerhout
(0252) 34 49 87
Monique Lecluijze PawPeds Het Dierenechocentrum
Baroniestraat 16
6247 EG Rijckholt (Gronsveld)
(043) 8523447
Hanneke van Meeuwen PawPeds Kliniek voor Gezelschapsdieren
Hint 12/B
5521 AH Eersel
(0497) 51 80 00
Barbara Vandervelde PawPeds

“De Ottenhorst” kliniek voor gezelschapsdieren
Diemenstraat 83
4535 AR Terneuzen
(0115) 61 96 28

Barbara Vandervelde PawPeds

Dierenziekenhuis "Gorinchem"
Dierenzorggroep Lek en Linge
Grote Haarsekade 121
4205 VL Gorinchem
(0183) 62 46 37

Barbara Vandervelde PawPeds Dierenkliniek Kusters
De Beente 28
6229 AV Maastricht
(043) 356 05 55
BELGIE
Ingrid Putcuyps PawPeds Dierenartsencentrum Hond en Kat
Emiel Clauslaan 134
9800 Astene (Deinze)
+32 (09) 277 89 90
Valerie Bavegems PawPeds Kliniek Kleine Huisdieren
Rijks Universiteit van Gent
Salisburylaan 133
B-9820 Merelbeke / Gent
+32 (09) 264 76 50
Christine Deprest   Dierenartsenpraktijk Deprest
Verlovestraat 4
B-8755 Ruiselede
+32 (051) 68 98 93 (uitsluitend op afspraak)
Barbara Vandervelde PawPeds Dierenarts Karolien Van Diest
Staatsbaan 119
9991 Maldegem-Adegem
+32 (050) 71 90 13
Barbara Vandervelde  PawPeds DAP Sirius
Brusselse Steenweg 236
2800 Mechelen
+32 (015) 20 50 10

Nicole Van Israël

PawPeds

ACAPULCO
Animal CardioPulmonary Consultancy
Masta 11
BE-4970 Masta
+32 (080) 517451

 

Met dank aan Coby Reedijk van cattery Elivagar